Chauffeurs van taxi’s, bussen en bezorgdiensten mogen hun hart vasthouden voor hun baan. Door de razendsnelle ontwikkeling op het gebied van zelfrijdende voertuigen zal deze beroepsgroep straks nagenoeg verdwijnen. Gelukkig zorgt Artificial Intelligence (AI) ook voor veel nieuwe banen. “Het is essentieel dat mensen nieuwe vaardigheden willen leren om zich staande te kunnen houden op deze veranderende arbeidsmarkt”, zegt Petra Tito, partner bij Deloitte Consulting.
Het is niet voor het eerst dat de arbeidsmarkt flink wordt opgeschud. Denk maar eens aan de industriële revolutie. En wat te denken van de mechanisering en automatisering? Dit soort innovaties gaan altijd gepaard met een aanpassingsperiode waarin eerst banen verloren gaan, maar de arbeidsmarkt zich vervolgens herstelt en bedrijven transformeren. Ook de intrede van kunstmatige intelligentie zal deze route volgen, voorspellen onderzoekers van Gartner, ’s werelds grootste onderzoeksbureau op het gebied van technologie.
Mens-machine-samenwerking
In de maatschappij heerst vooral het beeld dat AI een negatieve impact heeft op de werkgelegenheid. Toch is dat beeld niet juist. “De verwachting is juist dat de effecten veel meer positief zijn, dan negatief”, zegt Tito. Dat de arbeidsmarkt op het punt staat enorm te veranderen, is iets dat vaststaat. Dat laten ook de cijfers van Gartner zien. Zij voorspellen dat AI tegen 2020 2,3 miljoen banen genereert wereldwijd. En dat is meer dan de 1,8 miljoen die door kunstmatige intelligentie zullen verdwijnen.
“Machines moeten mensen niet vervangen, maar juist met hen gaan samenwerken.” Dat wordt ook wel augmentation genoemd. Saaie, herhalende taken worden uitgevoerd door intelligente systemen, waardoor mensen zich bezig kunnen houden met taken waar bijvoorbeeld creativiteit en empathie voor nodig zijn.
Niet alleen chauffeurs moeten vrezen voor hun baan, ook mensen die veel administratieve of secretariële taken uitvoeren, zullen die werkzaamheden straks aan slimme systemen kunnen overlaten.
“De impact van AI is groter in functiegebieden waar veel herhalende werkzaamheden moeten worden uitgevoerd. In complexere gebieden waar meer menselijke interactie, emoties, creativiteit en onvoorspelbaarheid bij komt kijken, zal de impact van kunstmatige intelligentie minder groot zijn.”
Trainers van AI-systemen
Naser Bakhshi, AI-expert bij Deloitte, verwacht dat er door AI veel nieuwe functies worden gecreëerd. Banen waarvan we nu het bestaan nog niet kennen of kunnen inschatten. Maar denk ook aan bijvoorbeeld trainers van AI-systemen. “Veel AI-oplossingen zijn geavanceerd, maar ze hebben wel menselijke input nodig om getraind te worden.”
Om systemen goed te kunnen trainen heb je schone, gelabelde data nodig. Zeker aan de vooravond van een wijdverbreid gebruik van AI is er heel veel werk voor mensen die niets anders doen dan data labelen en invoeren in algoritmes. “Dat is een tijdelijk vraag die we vooral in Azië zien, doordat grote organisaties zoals Amazon, Google en Facebook dit werk offshoren naar lagelonenlanden”, zegt Bakhshi.
Een ander gebied waarop mensen nodig zijn voor het trainen van intelligente systemen is empathie en compassie. Slimme systemen zoals Siri en Alexa kunnen worden getraind om empathisch te reageren. Handig als een intelligente chatbot bijvoorbeeld wordt ingezet in contact met mensen die hun bagage op het vliegveld zijn kwijtgeraakt, een product hebben gekocht dat defect blijkt of die het maar niet lukt om het nieuwe modem te installeren. Een mens kan het systeem leren te reageren op juiste toon, met begrip, compassie en wellicht een vleugje humor.
Combinatie cognitieve en sociale vaardigheden
Bakhshi verwacht ook dat er vraag gaat ontstaan naar mensen die AI-systemen gaan auditen en controleren. “AI-systemen zijn voor veel mensen een soort ‘black box’, dus we zien nu al de behoefte ontstaan om na te kunnen gaan hoe intelligente systemen tot hun besluiten en handelingen komen.”
Bovendien zal straks behoefte zijn aan professionals die aan niet-technische mensen goed kunnen uitleggen wat de intelligente systemen precies doen. En wat te denken van ethische functies rondom AI? Tito: “Artificial Intelligence brengt ethische vraagstukken met zich mee waar mensen zich nu al over buigen. Het gaat dan om zaken als eigenaarschap en verantwoordelijkheid. Wanneer een zelfrijdende auto een ongeluk veroorzaakt, wie is dan verantwoordelijk? De auto of de inzittende?”.
Volgens Tito is het belangrijk dat werknemers van de toekomst de juiste combinatie weten te vinden tussen cognitieve en sociale vaardigheden. “Digitale vaardigheden alleen zijn straks niet meer genoeg. Ze moeten worden gecombineerd met zaken zoals probleemoplossing, creativiteit, sociale vaardigheden en emotionele intelligentie.”
Die combinatie wordt essentieel voor de banen van de toekomst. “Bovendien moeten mensen zich kunnen en willen ontwikkelen en meebewegen met deze trend. Het continu aanleren van nieuwe vaardigheden is essentieel.”
Waarde toevoegen
Het blijft lastig om concrete uitspraken te doen over welke banen er precies blijven, welke inhoudelijk veranderen en welke zullen verdwijnen. “Dat hangt ook erg af van bijvoorbeeld de sector”, zegt Tito. Over één ding zijn de Deloitte-professionals het eens. Functies waar mensen waarde toevoegen op sociaal, creatief en emotioneel vlak, worden minder snel geraakt dan banen met veel herhalende handelingen.
Beroepen die verdwijnen door AI
- Chauffeurs
Zelfrijdende voertuigen en slimme oplossingen voor bezorgdiensten nemen deze functies in de toekomst over.
- Cassières
Steeds meer supermarkten, maar ook gewone winkels, gaan werken met zelfbedieningskassa’s. Amazon experimenteert zelfs al met een winkel waar de kosten voor alles dat in je mandje zit, automatisch van je rekening wordt geschreven op het moment dat je de winkel uit loopt.
- Militairen
Het leger is de branche waar de meeste innovatie plaatsvindt. Waar vroeger de troepen aan het front in loopgraven lagen, worden de meeste oorlogen tegenwoordig technologisch uitgevochten. Van achter een computer kunnen drones worden bestuurd die bommen kunnen werpen.
Beroepen die ontstaan door AI
- AI business development manager
AI-toepassingen en applicaties moeten worden bedacht, gebouwd en onderhouden. Hoe groter het deel van onze wereld dat intelligent wordt, hoe meer mensen er nodig zijn om deze systemen te maken en te monitoren.
- Ethisch-juridisch adviseur
Hoe ver willen we gaan met het digitaliseren van onze samenleving? Welke impact heeft dit en waar liggen de verantwoordelijkheden en het eigenaarschap? AI zorgt voor behoefte aan duidelijkheid op ethisch en juridisch vlak.
- AI-trainers
AI is geen magische oplossing voor allerlei problemen, zoals het vaak wordt gezien. Het is keihard werken. Een systeem is niet slim van zichzelf. Het moet worden getraind en opgevoed als een baby. Door… inderdaad, mensen.
Voor digitale transformatie is lef nodig. Vaste patronen moeten worden doorbroken. Welke rol spelen exponentiële technologieën als blockchain en artificial intelligence hierbij? En wat is het verschil tussen digitaal doen en digitaal zijn, als bedrijf? Lees meer artikelen in het dossier Digitale Transformatie van Deloitte.